1.0 PENGENALAN
Bitara membawa maksud
memiliki ciri-ciri unik, unggul, tiada tolok bandingnya serta lain dari yang
lain. Ada enam nilai yang dapat membentuk personaliti Bitara ini. Nilai-nilai
ini terbentuk melalui pendidikan, latihan, ekonomi, budaya, pengalaman, kepercayaan,
masyarakat dan juga persekitaran.
Nilai-nilai yang membentuk personaliti Bitara ini ialah
intergriti, profesional, semangat berpasukan, berorientasikan pelanggan,
prihatin kebajikan anggota serta kreatif dan inovatif. Keenam-enam nilai ini
akan dapat menjadikan personaliti Bitara menjadi realiti.
Keenam-enam nilai Bitara ini seharusnya menjadi panduan
kepada guru bagi membentuk sahsiah mereka. Guru seharusnya memahami dan
melaksanakan tanggungjawab mereka tanpa mengenepikan aspek pembangunan sahsiah
guru. Nilai ini bukan setakat diketahui tetapi harus jua difahami dan
diaplikasikan dalam kehidupan seharian, bukan sahaja di sekolah malah sepanjang
masa.
Dalam konteks dunia pendidikan yang serba mencabar dewasa
ini, guru-guru perlu peka dan beriltizam untuk menjadikan mereka dan juga
produk mereka mendapat pengiktirafan. Oleh itu nilai-nilai Bitara ini perlu
dikuasai oleh guru-guru ini. Proses pengajaran dan pembelajaran haruslah
konsisten dengan halatuju dan falsafah pendidikan negara. Dalam menuju negara
maju tahun 2020 dan pembelajaran bertaraf dunia, para guru haruslah mempunyai
sikap dan semangat yang tinggi serta bersifat proaktif dalam menjayakan iltizam
dan harapan bangsa.
2.0 CIRI-CIRI
GURU BERKESAN
Peranan guru dalam
profession mereka adalah sangat penting kerana guru merupakan arkitek
pembangunan negara. Murid pada hari ini adalah pemimpin masa hadapan. Maka,
adalah penting bagi seorang guru mempunyai ciri-ciri yang berkesan dalam
menjalankan tugas mulia ini. Guru di dalam kelas berperanan untuk membina
murid-murid yang akan menjadi masyarakat yang mempunyai ciri-ciri glokal,
patriotik dan semangat cintakan negara.
Antara ciri-ciri guru yang berkesan ialah :
2.1
Profesional
Dalam menyahut usaha
kerajaan untuk menjadikan pembelajaran bertaraf dunia, guru-guru perlu bersikap
profesional. Seorang guru yang profesional memiliki sikap yang cintakan ilmu,
mempunyai iltizam yang tinggi, beretika dan juga kompeten. Mereka berusaha
untuk mendapatkan ilmu secara formal dan tidak formal. Contohnya, sentiasa
bersedia untuk berubah seiring dengan peredaran masa dan sentiasa menyahut
cabaran untuk meninggikan tahap pencapaian masing-masing. Ini semua dilakukan
agar proses pengajaran dan pembelajaran di dalam kelas bertambah baik dan
matang.
Bagi meningkatkan tahap profesionalisme guru, guru perlu
berusaha untuk meningkatkan kendiri mereka melalui penyelidikan tindakan,
refleksi, mengamalkan budaya ilmu, menghadiri Kursus Peningkatan
Profesionalisme Keguruan dan mengamalkan budaya pembelajaran sepanjang hayat.
Guru-guru
perlu menghadiri sesi latihan dalam perkhidmatan dan berkolaborasi sesama rakan
sejawat bagi meningkatkan pengetahuan dan kemahiran mereka. Kemahiran ikhtisas
ini sangat penting bagi setiap guru kerana ini akan mendorong guru menyampaikan
pengajaran bermutu kepada pelajar. Paling penting, guru hendaklah sedaya upaya
meningkatkan teknik pengajaran dalam bilik darjah. Keberkesanan aktiviti
pengajaran dan pembelajaran dalam bilik darjah perlulah dikaji agar murid dapat
impak yang maksima. Bagi memperkembangkan kemahiran, guru boleh mengikuti
kursus-kursus peningkatan professionalisme yang dianjurkan oleh Jabatan
Pelajaran Negeri, Pejabat Pelajaran Daerah mahupun Bahagian Pendidikan Guru.
Kursus-kursus ini termasuklah Kursus Dalam Perkhidmatan dan Kursus Dalaman yang
dilaksakan oleh pihak sekolah.
Penyelidikan
tindakan pula bertujuan untuk mengesan keadaan dan masalah dalam amalan-amalan
pendidikan terutamanya mencari kelemahan-kelemahan atau masalah yang terdapat
dalam sistem pendidikan atau pengajaran seorang guru. Menurut Kurt Lewin ( 1952
), penyelidikan tindakan merangkumi empat peringkat iaitu, merancang,
bertindak, memerhati dan membuat refleksi.
Contohnya guru membuat kajian penyelidikan tindakan untuk mengetahui strategi,
kaedah dan teknik yang paling sesuai untuk mengajar, perancangan aktiviti,
pemulihan dan pengayaan, penggunaan bahan-bahan pengajaran dan pengurusan
aktiviti kumpulan. Namun guru tidak seharusnya lupa bahawa topik yang hendak
dikaji perlu berkait dengan masalah pengajaran yang sebenar di dalam bilik
darjah.
Refleksi pula penting untuk mengetahui kebaikan dan
kelemahan pengajaran dan pembelajaran, seterusnya guru dapat memperbaiki dan
mengubahsuai semula kaedah mengajar supaya keberkesanan proses pengajaran dan
pembelajaran dalam bilik darjah tercapai. Refleksi sangat wajar dibuat bagi
setiap sesi pengajaran dan pembelajaran agar guru dapat memikirkan kaedah
terbaik dalam pengajaran.
Bagi meningkatkan budaya ilmu pula, terdapat enam bidang
yang perlu diberi perhatian. Enam jenis bidang itu ialah budaya membaca, budaya
berfikir, budaya belajar, budaya berkarya, bermusyawarah dan refleksi. Guru
yang mempunyai konsep kendiri yang baik seperti yakin, bersikap terbuka,
percaya dan mempunyai nilai-nilai diri yang baik akan membantu menjadikan
mereka guru yang berkesan.
Bagi menjamin bahawa seorang guru itu professional, guru
perlu menguasai atau mempunyai pengetahuan dasar minimum yang mencukupi sebagai
guru. Antara pengetahuan minimum itu ialah pengetahuan isi kandungan,
pengetahuan pedagogi am, pengetahuan kurikulum, pengetahuan kandungan pedagogi,
pengetahuan tentang pelajar dan ciri-ciri diri, pengetahuan konteks penting dan
pengetahuan falsafah, matlamat, tujuan, nilai dan sejarah pendidikan.
Satu perkara yang tidak kurang penting ialah kepekaan
guru terhadap perkembangan pendidikan negara dan di dunia. Setiap guru perlu
bersedia untuk menerima sebarang perubahan dalam pendidikan termasuk menerima
inovasi baru, belajar kaedah terbaik, menggunakan teknologi terkini dan menilai
keberkesanan pendidikan yang diaplikasikan di luar negara.
2.2
Kreatif
dan inovatif.
Kreatif dan inovatif
juga merupakan antara ciri-ciri guru yang berkesan.
2.2.1
Kreatif
Menurut kamus Webster’s
( 1976 ), pemikiran kreatif merupakan the
ability to bring something new existence. Ini bermakna kreativiti ialah
kebolehan untuk mewujudkan sesuatu yang baru.
Sebagai
seorang yang kreatif, guru boleh melakukan pengajaran dan pembelajaran dengan
sesuatu cara yang unik. Guru haruslah berfikir di luar kotak, melihat sesuatu
daripada perspektif baru, membuka minda dengan idea-idea baru, menerbitkan idea
besar kepada idea-idea yang lebih kecil, berfikir secara fleksibel dan membuat
sintesis, imaginasi dan visualisasi. Contohnya guru menggunakan daya imaginasi
mereka dalam proses mencerna minda pelajar. Guru boleh memulakan pengajaran
mereka dengan mengemukakan soalan-soalan yang umum. Ini dapat membuka minda
pelajar supaya dapat berfikir di luar kotak. Selain itu,media berbentuk visual,
audio, teks dan grafik juga boleh membantu menjana minda pelajar. Penggunaan
media-media seperti ini perlulah selaras dengan strategi pedagogi yang sesuai
agar objektif pengajaran dan pembelajaran dapat dicapai.
2.2.2
Inovatif
Inovatif berasal dari perkataan Latin yang
bermaksud pembaharuan. Inovatif adalah kemampuan membuat transformasi atau
mencipta sesuatu yang baru samada dalam bentuk sumber atau kaedah yang relevan
dalam pengajaran dan pembelajaran agar dapat menjana minda murid-murid untuk
menerima ilmu dan kemahiran yang diajar. Inovatif seorang guru adalah
merangkumi kebolehan mengubahsuai teknik atau kaedah sedia ada kepada cara yang
lebih baik lagi.
Antara
usaha yang dilakukan oleh pihak Kementerian Pelajaran Malaysia untuk guru-guru
di Malaysia ialah mewujudkan Anugerah Guru Inovatif. Ini bertujuan untuk
mengenalpasti guru atau kumpulan guru yang telah melahirkan idea dan usaha
kreatif dan inovatif dalam pelaksanaan kurikulum di peringkat sekolah. Selain
itu, kewujudan anugerah ini adalah untuk memberi pengiktirafan dan penghargaan
kepada guru atau kumpulan guru yang dikenal pasti sebagai kreatif. Guru juga
digalakkan berusaha mencari idea-idea baru dalam melaksanakan kurikulum dan
berkongsi dengan guru-guru lain bagi meningkatkan keberkesanan pengajaran dan
pembelajaran.
Terdapat
beberapa strategi yang dapat digunakan untuk melahirkan guru yang kreatif dan
inovatif ketika sesi pengajaran dan pembelajaran. Penggunaan daya imaginasi
murid dapat membantu mencerna minda murid. Pemilihan dan pengaplikasian media
pengajaran membantu murid meneroka ke tempat yang tidak dapat atau mustahil
untuk diterokai. Contohnya, guru membawa murid meneroka ke kawasan gurun, dasar
lautan ataupun angkasa lepas untuk memberi gambaran visual kepada murid. Dengan
cara ini, murid dapat melihat perkaitan atau menyerap ilmu pengetahuan dengan
lebih baik.
Rumusannya,
guru hendaklah mempunyai sikap kreatif dan inovatif dalam pengajaran dan
pembelajaran. Ini dapat memahirkan guru dalam merancang cara mengajar yang
paling sesuai untuk murid-muridnya. Selain itu, daya kreatif dan inovatif guru
juga boleh mempengaruhi minat dan kebolehan murid. Penggunaan ICT dalam
pengajaran dan pembelajaran juga merupakan daya kreatif dan inovatif guru yang
dapat merangsang murid dalam proses menerima ilmu pengetahuan.
2.3
Integriti
Integriti ialah kualiti unggul yang wujud
secara keseluruhan dan padu pada individu anggota perkhidmatan pelajaran dan
organisasi pelajaran berlandaskan etika dan piagam pelanggan berdasar sistem
dan proses kerja serta pematuhan kepada amalan terbaik. Kod etika dan piagam
pelanggan diamal dan dihayati oleh anggota organisasi yang akhirnya menjadi
budaya kerja organisasi. Melaksana amanah dan kuasa yang dipertanggungjawab
dengan memberi keutamaan kepada kepentingan awam.
Intergriti
merupakan ciri-ciri positif yang wujud pada individu dan sesebuah organisasi.
Menurut kamus Oxford, intergriti bermaksud quality
of being honest and having strong moral principles, the state of being whole
and undivided. Kamus Dewan, Edisi ke-3 mentakrifkan intergriti sebagai
keadaan sempurna dan utuh. Manakala
Collin English Dictionary ( 1994 ), pula mentakrifkan intergriti sebagai adherence to moral principles, honesty,
wholeness, soundness.
Antara
perkara yang terkandung dalam integriti ialah melaksanakan amanah mengikut
kepentingan awam, mengutamakan kepentingan awam dan telus serta tulus. Isu-isu
seperti penyelewengan dan salah guna kuasa tidak patut berlaku. Dalam konteks
pengajaran guru di dalam kelas pula, guru seharusnya mengutamakan kepentingan
murid melebihi kepentingannya sendiri. Contohnya, guru memilih tajuk dan kaedah
yang sesuai untuk keperluan murid berbanding kaedah yang disukai guru. Guru
hendaklah bersikap jujur dan memberi layanan yang adil kepada murid-murid
ketika proses pengajaran dan pembelajaran berlangsung.
Pada 6
September 2007, YB. Dato’ Sri Hishamuddin Tun Hussein, Menteri Pelajaran
Malaysia pada ketika itu telah membentangkan satu kertas kerja yang bertajuk
mewujudkan Masyarakat Malaysia Berintergriti Melalui Sistem Pendidikan
Berkesan. Menurutnya, Kementerian Pelajaran Malaysia telah merangka sebuah
pelan induk yang dinamakan Pelan Induk Pembangunan Pendidikan (PIPP) 2006 –
2010. Pelan ini merupakan sebuah pelan yang komprehensif dan holistik serta
dilaksanakan untuk memastikan modal insan yang dibangunkan dapat memenuhi
hasrat dan cabaran yang dinyatakan.
Guru selaku pendidik perlu
bertanggungjawab dan bertindak sewajarnya terhadap murid. Di antaranya
tanggungjawab tersebut ialah seperti sentiasa memikirkan masa depan murid, ada
tahap kesabaran yang tinggi, bersifat pengasih dan penyayang, pupuk suasana
seronok belajar, beri pengharapan baru, bentuk roh dan sahsiah terpuji dan ada
kapasiti mengubah murid menjadi yang terbaik.
2.4 Semangat Berpasukan
Menurut kamus Websters
New World, kerja berpasukan bermaksud perkara yang dilakukan bersama sekumpulan
orang di mana setiap orang yang berada di bawahnya adalah individu yang
berkepentingan dan memberi sumbangan kepada kecekapan kumpulan tersebut. Oleh
itu, kerja berpasukan yang berkesan akan terhasil apabila semua ahli yang
terlibat memberi sumbangan dan terlibat aktif dan bekerja menuju tujuan yang
sama. Semangat berpasukan menghasilkan kerja berpasukan yang berkualiti tinggi.
Sebagai guru, mereka tidak boleh bekerja
secara individu terutamanya untuk menyelesaikan masalah-masalah yang rumit.
Semangat berpasukan dapat mencetuskan pernyataan perasaan, inovasi dan
percambahan idea yang lebih baik dan kreatif.
Kerja berpasukan memerlukan
semangat berpasukan yang tinggi. Terdapat beberapa perbezaan antara kumpulan
dan pasukan. Di sesebuah sekolah, guru mungkin adalah sebagai kumpulan tetapi
yang lebih penting, guru seharusnya bekerja sebagai satu pasukan. Ahli dalam
kumpulan bekerja secara bebas dan tidak bekerja untuk tujuan yang sama. Pasukan
pula bekerja saling bergantungan, mempunyai tujuan peribadi dan pasukan,
memahami matlamat dan saling menyokong antara satu sama lain. Ahli kumpulan
menumpukan kepada diri mereka sendiri kerana mereka tidak terlibat dalam
perancangan antara ahli. Ahli pasukan pula merasakan pemilikan terhadap peranan
mereka dalam kumpulan ini kerana mereka komited terhadap matlamat mereka.
Selain itu, ahli kumpulan sangat berhati-hati tentang apa yang mereka katakan
dan takut mengajukan soalan. Ini terjadi keraana mereka tidak sepenuhnya
memahami apa yang terjadi dalam kelompok mereka. Sementara itu, matlamat yang
ditentukan dalam pasukan akan menggalakkan semua ahli pasukan mengekspresikan
pendapat, pandangan dan pertanyaaan yang pelbagai.
Menurut Larson dan LaFasto
dalam buku mereka berjudul Teamwork: What Must Go Right/What Can Go Wrong (Sage
Publications 1989), terdapat beberapa ciri-ciri pasukan yang berkesan. Pasukan
mestilah mempunyai tujuan yang jelas. Setiap ahli hendaklah memahami tujuan
tersebut dan tahu peranan masing-masing. Pada masa yang sama, pasukan perlu
mempunyai struktur berasaskan keputusan. Pasukan ini harus membuat tindakan
yang akan menghasilkan sesuatu keputusan yang diingini. Setiap ahli mestilah
memberikan komitmen dan bersatu. Suasana dalam pasukan hendaklah saling
bekerjasama dan berkolaborasi dalam mencapai matlamat yang sama. Tidak
semestinya semua guru melakukan perkara yang sama tetapi mereka saling
melengkapi antara satu sama lain. Pasukan yang berkesan sentiasa menerima
sokongan luaran dan dorongan agar mereka sentiasa positif dalam mencapai
matlamat mereka.
2.5
Berorientasikan
pelanggan
Sebagai seorang guru juga, kita perlu
mengamalkan sikap berorientasikan pelanggan. Siapakah pelanggan kita di
sekolah? Pelanggan sekolah terdiri daripada murid-murid dan ibu bapa mereka. Di
Malaysia, ibu bapa terdiri daripada ahli Persatuan Ibu Bapa dan Guru. Sebagai
sebuah agensi perkhidmatan, guru juga tidak terlepas daripada memberikan
perkhidmatan terbaik yang berorientasikan pelanggan. Terdapat empat perkara
yang akan dibincangkan dalam perkhidmatan berorientasikan pelanggan iaitu
responsif, proaktif, mesra dan berkualiti. Kesemua perkara ini terkandung dalam
Lampiran Pekeliling Kemajuan Pentadbiran Awam Bilangan 1 Tahun 2008 : Panduan
Pengurusan Perhubungan Pelanggan.
Dalam
Pekeliling tersebut, kerajaan telah menyatakan beberapa ciri kualiti Perkhidmatan
Pelanggan yang dibahagikan kepada 3 kategori iaitu fizikal, penyampaian dan
emosi. Komponen fizikal mengandungi persekitaran yang kondusif dan kemudahan
sokongan. Dalam komponen penyampaian pula mengandungi kebolehpercayaan,
responsif, menepati masa, ketepatan, mudah diperoleh, mudah difahami, kompeten,
kredibiliti dan keselamatan. Terakhir, komponen emosi mengandungi mesra dan
adil, mendengar dan memahami dan menghormati.
Responsif
bermaksud menyampaikan perkhidmatan yang responsif yang memenuhi ciri-ciri
seperti cepat memberi respons kepada semua urusan pelanggan dan memaklumkan
sehingga urusan selesai. Di sekolah, kita mempunyai beberapa tanggungjawab yang
perlu diselesaikan dengan segera seperti urusan biasiswa, mencatat buku
prestasi murid dan memaklumkan perkembangan murid kepada ibu bapa. Guru
hendaklah sentiasa responsif terhadap urusan-urusan sebegini.
Guru
juga perlu sentiasa menawarkan perkhidmatan yang konsisten kepada pelanggan
dari segi kualiti pengajaran dan pembelajaran serta menepati piagam yang telah
ditetapkan oleh Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM). Pada masa kini, KPM telah
menggariskan NKRA sebagai piawai yang patut dipatuhi oleh pihak sekolah.
Biasanya, dalam setiap kelas terkandung Piagam Pelanggan yang menggariskan
amalan yang patut dilaksanakan oleh guru termasuk menepati masa.
Selain
itu, penyediaan bahan seperti borang, arahan, panduan perkhidmatan dan
maklumat-maklumat yang diperlukan juga hendaklah disediakan dengan jelas.
Contohnya, bagi urusan pendaftaran dan pengesahan kanak-kanak masuk sekolah,
Borang Maklumat Murid dan sebagainya hendaklah diserahkan beserta arahan yang
jelas kepada ibu bapa. Guru-guru juga dminta lebih kompeten iaitu
berpengetahuan dalam menjalankan tanggungjawab masing-masing.
Dari
segi emosi, guru seharusnya lebih mesra dan adil kepada murid dan ibu bapa dan
berurusan dengan mereka tanpa mengira pangkat dan kedudukan. Selain itu, guru
yang mempunyai sahsiah yang baik sentiasa mendengar dan memahami perkara yang
dibangkitkan oleh pelanggan dan mengambil tidakan yang sewajarnya. Menghormati
ibu bapa juga penting selain guru memberi layanan dengan penuh rasa hormat.
Terakhir,
dari segi fizikal pula, guru yang mempunyai sahsiah yang tinggi akan
mementingkaan keselesaan murid mereka. Persekitaran kelas yang kondusif,
kebersihan dan suasana di sekolah juga turut memainkan peranan yang penting.
Pada pendapat saya, kebersihan dan keceriaan juga akan meningkatkan motivasi
murid untuk hadir ke sekolah dan mengikuti sesi pembelajaran dan pengajaran
dengan lebih gembira.
3.0KESIMPULAN
Guru perlu mempunyai sahsiah yang baik dan
memenuhi etika bagi memartabatkan profession perguruan. Selain enam nilai
Bitara yang telah digariskan, guru juga perlu mematuhi Kod Etika Perguruan.
Namun
begitu, terdapat beberapa faktor dan mekanisme yang mengawal tingkahlaku
manusia. Faktor-faktor tersebut ialah keperluan kehidupan, nilai-nilai hidup,
penguatkuasaan undang-undang, pendidikan agama dan budaya kerja. Seharusnya,
guru dapat mematuhi etika perguruan dan memiliki sahsiah yang baik ketika
melaksanakan tugas mulia ini.
Guru
perlu melakukan muhasabah diri dengan cara menilai diri, menghitung kebaikan
dan keburukan yang telah kita lakukan. Selain itu, lakukan juga penilaian diri
dengan melihat kepada apa yang telah kita lakukan dan bagaimana untuk
memperbaikinya.
No comments:
Post a Comment